نفت، ماده سیاه و بد بویی که ملی شد

آنی بازار: ملی شدن صنعت نفت فراز و فرود های بسیاری را بدنبال داشت در آغاز امر نارضایتی انگلیسی ها و سپس دربار را بدنبال داشت اما سر انجام در 29 اسفند ماه سال 1329 این طرح به تصویب رسید.

به گزارش آنی بازار به نقل از مهر، ۱۱۵ سال از نخستین اکتشاف نفتی ایران در مسجد سلیمان می گذرد، پنجم خرداد سالروز اکتشاف نفت در ایران و مسجد سلیمان که چند سالی است به نام روز مسجد سلیمان نامیده شده که در استان خوزستان و در جنوب غربی ایران قرار دارد. این میدان در سال ۱۳۰۶ کشف شد و اکنون به عنوان اولین و قدیمی ترین میدان نفتی در خاورمیانه شناخته می شود. اما دولت مردان هیچ ارزش آنرا نمی دانستند، تا این که دکتر محمد مصدق بزرگمرد تاریخ سیاسی و اقتصادی ایران حرکت بزرگی را در کشور شروع کرد که سنگ بنای تفکر اقتصاد “بدون نفت” بود. وی در شهریورماه ۱۳۲۰ و سقوط رضاخان، در انتخابات دوره چهاردهم مجلس وقت، بار دیگر به مجلس راه پیدا کرد. شرایط بین المللی در این دوره، به نحوی بود که کشورهای مختلف خصوصاً روسیه، انگلیس و آمریکا با پیشنهادهایی به دولت ایران، خواهان کسب امتیاز نفتی بودند و از آنجائیکه انگلیس، امتیاز بهره برداری از منابع نفت جنوب کشور را در اختیار داشت، روس ها درصدد کسب امتیاز منابع نفتی شمال و آمریکایی ها نیز بدنبال امتیاز نفت، در ایران بودند.
مصدق که رهبری گروهی متشکل از ‎ ۱۶ تن از نمایندگان مجلس چهاردهم را برعهده داشت، درباب واگذاری امتیاز نفت به خارجی ها اظهار داشت: “به بهانه این که به یک کشور نفت داده شده است، نباید به هیچ کشور دیگری امتیاز داد چونکه این دور باطل تمامی نخواهد داشت.”
او در دوران مبارزات خود برای ملی کردن صنعت نفت، بارها بر این نکته تاکید داشت که ایرانیان باید خود منابع نفتی کشورشان را اداره و بهره برداری کنند. دکتر مصدق برای مقابله با فشار شوروی برای گرفتن امتیاز نفت شمال ایران، قانونی را در این دوره مجلس به تصویب رساند که دولت از مذاکره در مورد امتیاز نفت تا آن زمان که نیروهای خارجی در ایران هستند، منع می شد.
ملی شدن صنعت نفت در شرایطی شکل گرفت که ایران بزرگترین تولیدکننده نفت خام خاورمیانه بود و بعد از آمریکا، ونزوئلا و شوروی سابق؛ چهارمین تولیدکننده معتبر نفت خام دنیا به شمار می آمد. در آن دوران، کل تولید نفت خام ایران، ‎ ۳۲ میلیون تن در سال معادل بیش از یک سوم مجموع تولید نفت خام خاورمیانه ‎۹۰ میلیون تن در سال بود. ضمن آنکه ایران حجم عظیمی از نفت خام مورد نساز اروپای غربی را تامین می کرد که نزدیک به ۹۰ درصد می شد.
البته بدنبال کوشش های دکتر مصدق برای نجات سرمایه های کشور از دست بیگانگان، دربار پهلوی اجازه نداد حضور در مجلس را به او نداد در این دوره هدف عوامل وابسته به انگلیس این بود که قرارداد سال ۱۹۳۳ دوره رضاشاه را به دست دولت ساعد مراغه ای و با تصویب مجلس تنفیذ کنند. اما بر اثر فشار افکار عمومی مقصود انگلیسی ها تامین نشد و عمر مجلس پانزدهم به سر رسید.
در این زمان بود که نا رضایتی انگلیسی ها برای برهم زدن این حق خواهی ملت ایران بالا گرفت،. شرکت نفت انگلیس که به سبب تاراج منابع نفتی ایران، دارای سرمایه عظیمی شده بود منافع خودرا در خطر می دید. شاید برای همین است که گسترش کارهای سیاسی بعد از شهریور ۱۳۲۰ سبب گسترش مبارزات مردم و خصوصاً توجه آنان به وضع قرارداد نفت شده بود. دکتر مصدق در مجلس و بیرون از آن این جنبش را که به «نهضت ملی شدن نفت» معروف شد، هدایت می کرد.
در انتخابات مجلس شانزدهم با همه تقلبات و مداخلات شاه و دربار، مصدق در دور دوم انتخابات، به مجلس راه پیدا کرد و در این دوره طرح “ملی شدن صنعت نفت” به رهبری وی در مجلس تصویب گردید. قانون ملی شدن صنعت نفت در حقیقت پیشنهادی بود که به امضای همه اعضای کمیسیون نفت در مجلس شورای ملی ایران در ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ به مجلس ارائه شد.
کمیسیون نفت، کمیسیونی بود که در اول تیرماه ۱۳۲۹ در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی ایران برای رسیدگی به لایحه نفت (معروف به لایحه گس-گلشائیان) تشکیل شد. همین کمیسیون پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت را در اسفند ۱۳۲۹ به مجلس ارائه داد.
سرانجام با کوشش های دکتر مصدق و همراهان وی، ماده واحده ملی شدن صنعت نفت در روز ۲۴ اسفند ماه سال ۱۳۲۹ در مجلس شورای ملی مطرح و در روز ۲۹ اسفندماه همان سال به تصویب رسید.

1402/12/29

14:29:57

5.0 از 5

203

تگهای خبر: ارز , ارزش , اقتصاد , تولید

این مطلب آنی بازار را پسندیدید؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان آنی بازار در مورد این مطلب

نظر شما در مورد این مطلب

نام:

ایمیل:

نظر:

سوال:

= ۹ بعلاوه ۳